Niveau van Vlaams onderwijs blijft dalen
Nog nooit daalde het niveau van de Vlaamse leerlingen zo snel. Op vlak van leesvaardigheid, wiskunde en wetenschappen scoren de Vlaamse vijftienjarigen een stuk slechter dan hun leeftijdsgenoten van vier jaar geleden. Dat blijkt uit het nieuwe PISA-onderzoek. Er moet iets gebeuren, want dit is het slechte rapport ooit voor ons Vlaams onderwijs. Ondanks de daling blijft het gemiddelde niveau in Vlaanderen wel hoger dan in de meeste andere landen. In dit blogbericht bespreek ik de vaststellingen uit het PISA-onderzoek.
Huh, PISA?
We praten niet over pizza, maar over het PISA-onderzoek. Programme for International Student Assessment, ofwel afgekort PISA, is een internationaal vergelijkend onderzoek op initiatief van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) met betrekking tot de leesvaardigheid, wiskundige geletterdheid en wetenschappelijke geletterdheid. Dit onderzoek wordt wereldwijd elke drie jaar uitgevoerd.
Sinds het jaar 2000 evalueert dit onderzoeksprogramma de prestaties van vijftienjarige leerlingen op het gebied van wiskunde, lezen en wetenschappen. PISA is het belangrijkste vergelijkende onderzoek tussen landen als we over onderwijs praten. In 81 landen wordt het onderzoek uitgevoerd. Telkens geeft men een gemiddelde score die rond de 500 schommelt. Hoe hoger de score, hoe hoger het gemiddelde niveau van de leerlingen. Via vaardigheidstoetsen en vragenlijsten over de thuissituatie, studieaanpak en ICT testen ze de leerlingen en komt men tot een eindscore.
Voor het PISA-onderzoek van 2022 werden in Vlaanderen 4.714 leerlingen uit 172 scholen getest. Deze leerlingen zijn geboren in 2006 en zijn meer dan 10 jaar geleden gestart in het Vlaams onderwijs.
Sterke achteruitgang
Steeds meer leerlingen halen het basisniveau niet. Zowel voor lezen, wiskunde als wetenschappen gaat het niveau sterk achteruit. Er zijn maar vier landen - Nederland, Finland, IJsland en Griekenland - waar op lange termijn het niveau voor lezen en wetenschappen sneller is gedaald dan in Vlaanderen. We zitten nog net in de internationale kopgroep voor wiskunde, maar voor wiskunde en wetenschappen gleden we af naar de middenmoot.
Sinds enkele jaren versnelde de dalende trend van de afgelopen 20 jaar. In 20 jaar tijd verdubbelde het aantal laagpresteerders op alle domeinen.
Leesniveau
Voor lezen blijven onze leerlingen het nipt beter doen dan gemiddeld, maar we behoren wel tot de middenmoot. Op korte termijn is de leesvaardigheid van onze leerlingen het sterkst gedaald van alle vaardigheden, en dat vind ik wel zorgwekkend. Een gebrekkige taalkennis is het grootste probleem.
Hieronder vind je een link naar enkele voorbeeldvragen van de PISA-test van voorgaande jaren:
Grote kloof tussen leerlingen
Zowel het niveau van de goed presterende leerlingen als de minder presterende leerlingen gaat achteruit op korte en lange termijn. In Vlaanderen is de kloof tussen deze twee groepen groter dan het wereldwijde gemiddelde. Opmerkelijk is dat, ondanks deze achteruitgang, de kloof tussen de leerlingen de afgelopen jaren niet is toegenomen.
Algemene trend
Niemand moet uitvluchten of excuses zoeken voor deze resultaten.
Minister van Onderwijs Ben Weyts
Het afnemende onderwijsniveau in ons land is niet uniek, helaas. Het OESO-gemiddelde daalt en de meeste Europese landen presteren slechter dan in het verleden. In Nederland is de dalende trend op het gebied van lezen en wetenschappen zelfs nog sterker dan in Vlaanderen.
De PISA-resultaten weerspiegelen de conclusies van andere uitgebreide onderzoeken naar de onderwijskwaliteit in Vlaanderen gedurende de voorbije twee decennia. Vandaar is Ben Weyts, minister van Onderwijs, niet verrast door de resultaten. Hij benadrukt dat niemand uitvluchten of excuses moet zoeken voor deze resultaten. Zelfs de coronapandemie is geen excuus, aangezien ook andere landen hierdoor getroffen zijn. Toch vertonen onze leerlingen een opmerkelijke achteruitgang.
Weyts verwacht dat het herstel van ons onderwijsniveau nog lang zal duren. Hij is wel optimistischer over de maatregelen die hij de afgelopen jaren getroffen heeft. Die zullen positieve veranderingen met zich meebrengen.
Ook voor de onderwijskoepels waren de resultaten geen verrassing. In het gemeenschapsonderwijs stellen ze maar een doel, namelijk zo goed mogelijk proberen om ons onderwijs te verbeteren.
Volgens het Katholiek Onderwijs is de omwenteling al in gang gezet. Na eerdere onderzoeken zijn ze niet bij de pakken blijven zitten. In de nieuwe minimumdoelen en de leerplannen gaat er meer tijd en aandacht naar wetenschappen, wiskunde en Nederlands. Dat zegt woordvoerder Pieter-Jan Crombez, persverantwoordelijke bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
In onze opleiding
Bij Nederlands 2 bespraken we al de belangrijkste verschillen tussen PIRLS, een onderzoek dat leerlingen uit het 4de leerjaar lager onderwijs test, en PISA. We moeten ons zeker bewust zijn van deze zorgwekkende resultaten. Via deze resultaten krijgen we een goed inzicht in hoe het onderwijs in ons land zich nu verhoudt tot internationale normen. Hierdoor word je ook bewuster van het probleem rond bijvoorbeeld taal- en leesvaardigheid.
Deze onderzoeken zijn zeker waardevol, omdat ze ons wijzer maken. We zouden ons nu beter kunnen voorbereiden op de gebieden waar verdere ontwikkeling bij studenten nodig is. Voorbeeldvragen van PISA kunnen geïntegreeerd worden in de lerarenopleiding als educatief instrument. Je zou deze vragen als achtergrond kunnen zien om jouw kennis te verdiepen en effectieve leermiddelen te ontwikkelen.
Deze uitspraak staat volledig vast:
Nadat je afgestudeerd bent, staan er heel wat uitdagingen te wachten, waaronder meewerken aan beter en kwalitatiever onderwijs.
Welke rol speelt het PISA-onderzoek nu bij ons en hoe kunnen we hierop inspelen?
Voor leerkrachten in spé lijkt het mij nuttig en interessant om de PISA-resultaten grondig te bekijken, zodat je kan onderzoeken welke initiatieven genomen moeten worden om de daling aan te pakken.
Hoe kan je dit probleem aanpakken? Hieronder enkele ideeën in de praktijk:
Samenwerking: Werk samen met collega's om ideeën uit te wisselen. Gezamenlijke inspanningen kunnen leiden tot effectievere oplossingen om deze onderwijsuitdagingen aan te pakken.
Differentiatie in de klas: Pas differentiatie toe om beter in te spelen op de behoeften en leerstijlen van je leerlingen. Dit betekent dat je aangepast lesmateriaal en extra ondersteuning moet aanbieden aan de leerlingen die dat nodig hebben, terwijl je uitdagende taken voorbereidt voor leerlingen die meer aankunnen.
Ondersteuning van kwetsbare leerlingen: Besteed extra aandacht aan leerlingen die risico lopen op achterstand en zorg voor aanvullende ondersteuning en begeleiding om hen te helpen, zodat zij ook de leerinhoud onder de knie hebben.
Feedback van leerlingen: Vraag feedback aan leerlingen over hun leerervaringen. Dit kan helpen bij het aanpassen van je lesmethoden. Op welke manier krijg je de meeste leerwinst bij leerlingen?
Hoe zou jij dit probleem aanpakken? Deel jouw ideeën in de reacties!
Bronnen:
Michiels, C. (2023, 5 december). Niveau van leerlingen in Vlaanderen daalde nog nooit zo snel. vrtnws.be. Geraadpleegd op 5 december 2023, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/12/05/onderwijs-pisa-resultaten-wiskunde-lezen-wetenschappen/.
Bulcke, I., & De Vos, I. (2023, 5 december). Niveau van Vlaams onderwijs blijft dalen: leerlingen scoorden nog nooit zo slecht in PISA-onderzoek. hln.be. Geraadpleegd op 5 december 2023, van https://www.hln.be/binnenland/niveau-van-vlaams-onderwijs-blijft-dalen-leerlingen-scoorden-nog-nooit-zo-slecht-in-pisa-onderzoek~a6082e63/.
Comentarios