Een uit de hand gelopen spel
Recensie Wij van Elvis Peeters
Naar aanleiding van de opdracht voor Nederlands 3 hebben wij het boek 'Wij' van Elvis Peeters gelezen om er een kritische analyse over te maken. Wij, Lode en Seppe, hebben vervolgens de handen in elkaar geslagen om een recensie te schrijven over deze roman. Onze meningen liggen parallel, wat interessant was om hieraan te beginnen.
Vooraleer we ons focussen op de inhoud, gaan we even dieper in op de biografie van de schrijver.
Wie is Elvis Peeters?
Elvis Peeters debuteerde in 1992 als auteur met zijn verhalenbundel Het uur van de aap. Sindsdien schreef hij allerlei romans samen met zijn partner Nicole van Bael. Zij schreven onder andere samen de roman De ontelbaren (2005), Wij (2009), Dinsdag (2012) en Jacht (2015). Van de roman Wij is in 2018 ook een film uitgekomen. De werken van Elvis Peeters werden meermaals vertaald naar het Turks, Duits, Spaans, Deens en Japans.
Waarover gaat het boek?
Wij zijn vrij. Wij hebben geen maatstaven.
Het boek gaat over een kerngroep van acht jongeren (vier jongens, vier meisjes) die de kantjes eraf lopen en – zoals in de media omschreven – zich controversieel opstellen tegenover zowat alles. De lezer leest het verhaal vanuit verschillende perspectieven, maar komt over het algemeen weinig te weten over de personages. Van het ik-personage komt de naam niet eens aan bod.
Alles verveelt de jongeren op den duur, zelfs de normloosheid op zich. Het leven wordt gezien als een spel. Eén van de eerste fragmenten in het boek beschrijft een zwaar ongeval, veroorzaakt door de vier meisjes die zich uitkleedden op een brug boven de snelweg. Hier wordt verder in het boek op teruggekomen: “Eén dode, drie zwaargewonden. Het was grappig te beseffen hoe wij in het leven van die mensen hadden ingegrepen.”
Voorgaand fragment maakt duidelijk op welke manier de normen en waarden verschillen van het ‘algemeen aanvaarde’. Dit blijkt ook uit een ander fragment waarbij twee meisjes een man aansporen om zichzelf van het leven te beroven (wat hij vervolgens ook doet).
Veelvoorkomende thema’s zijn: (experimenteren met) seksualiteit, geld, schuld en onschuld, macht en vrijheid.
Onze mening:
Het is een heel expliciet boek dat bepaalde scènes heel gedetailleerd omschrijft. Het boek is niet voor iedereen weggelegd, omdat er toch wel wat extremen worden voorgeschoteld. Mishandeling, pornografische scènes, etc. zijn hiervan voorbeelden. Door deze extremen, die niet in ons normen- en waardenkader passen, raden we dit boek niet aan bij gevoelige lezers.
“Nee, het was een spel. Zoals alles in deze samenleving een spel is voor mensen met genoeg poen. (2009, Peeters Elvis)”
Het gebrek aan normen en waarden bij de personages wordt duidelijk aan de hand van volgend fragment: “We hadden geen maatstaven. Niemand van ons had het idee dat hij overdreef.” Normen en waarden zijn aangeleerd en worden beïnvloed door de vergelijkingen van gedragingen die we maken met anderen en de reacties die we op ons gedrag krijgen van anderen. Dit is voor een leerkracht belangrijk om mee te nemen naar de klaspraktijk, met als doel leerlingen o.a. zelf te laten reflecteren over eigen gedragingen en die van anderen.
Klaspraktijk
Zoals we daarnet al kort vermeld hebben, is het stimuleren van zelfreflectie bij leerlingen zeer belangrijk. Dit boek kan daarbij helpen, vooral omdat de schrijver extremen aanhaalt. Zo kunnen leerlingen nadenken over wat ‘goed’, ‘aanvaardbaar’ of ‘slecht’ is. Ze leren ook dat gedrag beïnvloed wordt door verschillende factoren en dat een vriendengroep hierin een grote rol speelt.
Ook het ‘experimenteren’ is typisch voor jongeren. Waar liggen de grenzen? Hoe ver kunnen ze gaan? Een leerkracht kan aan de hand van boeken zoals deze met de leerlingen in gesprek gaan over het experimenteren.
Hoewel we het (controversiële) boek niet zouden aanraden, kunnen bepaalde thema’s (zoals seksualiteit, experimenteren, normen en waarden) in de klaspraktijk een nuttige en leerrijke aanvulling op de lessen bieden.
Dag Lode en Seppe!
Ik las het boek "Wij" van Elvis Peeters natuurlijk ook en ik heb een ietwat andere mening dan jullie. Ik heb erg genoten van het boek, net door die extremen. Het is zo wat iets anders dan wat je normaal leest.
Ik zou het boek wel helemaal niet gebruiken in de klaspraktijk, omwille van dezelfde reden waarom ik het ook een goed boek vind. Ik denk dat het wat ongepast is om dit boek te laten lezen aan leerlingen in het middelbaar. Althans nog aan die waar wij aan kunnen (en mogen) lesgeven. Het gaat hier dan, in de dubbele en doorstroom finaliteit, om leerlingen tot en met het vierde middelbaar. Een leeftijd tot 16 jaar…